Toekomstige ontwikkelingen van hoornvliestransplantatie

De ontwikkelingen op het gebied van hoornvliestransplantatie zijn nog niet ten einde. Een veelbelovende ontwikkeling is het gebruik van de femtoseconde-laser om zowel donorweefsel als weefsel van de patiënt te prepareren. Dit lasertype is afkomstig uit de refractiechirurgie en kan op de micrometer precieze incisies in het hoornvlies maken. Voordelen ten opzichte van manuele trepanatie zijn een betere wondstabiliteit en een sneller herstel.

Recentelijk is het direct injecteren van endotheelcellen in de voorste oogkamer van apen beschreven. Hierbij is het gelukt om endotheelcellen op te kweken. Deze werden vervolgens in de voorste oogkamer geïnjecteerd. Celadhesie vond plaats door het gebruik van onder andere ‘rho-geassocieerde kinase’-inhibitoren. Dit lijkt een veelbelovende techniek en de eerste trials bij mensen worden al verwacht. De therapeutische opties voor patiënten met een limbale stamceldeficiëntie (LSCD) zijn momenteel nog zeer beperkt. LSCD geeft ernstige pijnklachten en toenemende verlittekening van het hoornvlies. Dit ziektebeeld ontstaat onder meer na chemisch trauma of het syndroom van Stevens-Johnson.

Transplantatie van allogene limbale stamcellen heeft een hoge kans op afstoting. Daarom is men op zoek naar autoloog materiaal om te transplanteren. Dit kan door een deel van de limbus van het niet aangedane oog te verwijderen, eventueel te expanderen in een laboratorium en vervolgens te transplanteren. Om geen operatie aan het goede oog te hoeven uitvoeren worden er ook technieken ontwikkeld waarbij epitheelcellen uit de mondholte getransplanteerd worden op het oog. De resultaten hiervan zijn bemoedigend.

Leerpunten

• Hoornvliestransplantatie wordt onder andere verricht bij corneavertroebelingen door infectie en corneadystrofie.

• De klassieke techniek is een perforerende keratoplastiek, waarbij er een traag visueel herstel is en er op langere termijn afstoting van het corneaendotheel kan plaatsvinden.

• Bij lamellaire technieken wordt alleen de aangedane laag van het hoornvlies getransplanteerd.

• De nieuwe technieken geven vaak een betere prognose van de visus en minder complicaties.

Hoornvliestransplantatie heeft een belangrijke plaats in de behandeling van patiënten met slechtziendheid als gevolg van cornea-aandoeningen. In de laatste 10 jaar zijn er grote ontwikkelingen geweest op het gebied van hoornvliestransplantatie. De klassieke perforerende keratoplastiek wordt regelmatig uitgevoerd, onder andere bij patiënten met gecompliceerde aandoeningen.

Lamellaire technieken, waarbij alleen het aangedane deel van het hoornvlies getransplanteerd wordt, worden steeds vaker uitgevoerd. De diverse veranderingen op het gebied van hoornvliestransplantatie hebben geresulteerd in een betere prognose voor de visus en een vermindering van het aantal complicaties. Het is te verwachten dat in dit snel ontwikkelende vakgebied verdere vooruitgang zal worden geboekt